Slaap gebrek kun je niet inhalen, of toch wel?
“Slaap kun je niet inhalen” horen we geregeld voorbij komen, maar hoe kan men dan herstellen van een slaap tekort na een heftige gebeurtenis, bij overspannenheid of burn-out? Iris Franssen zocht het uit.
Rusteloosheid maakt het moeilijk
Een veel voorkomend symptoom bij overspannenheid en burn-out is rusteloosheid. Hierdoor kan slapen moeilijker worden. Slaap gebrek leidt weer tot vermoeidheid, een andere veelgehoorde klacht. Wanneer je een lange tijd te weinig slaapt, bouw je een slaapschuld op. Om deze slaapschuld te compenseren moet het lichaam nog harder werken om goed te kunnen functioneren. Dit leidt ook weer tot meer stress, slechter slapen en meer vermoeidheid. Wanneer je te weinig slaapt kom je dus in een negatieve spiraal terecht. In zulke situaties is het juist goed om wél meer en extra te slapen. Op die manier kan je lichaam goed herstellen.
Hoezo dan “Slaap kun je niet inhalen”?
Uit onderzoek komt naar voren dat veel mensen, zonder burn-out, in het weekend slaap proberen in te halen door bijvoorbeeld uit te slapen of dutjes te doen na een lange werkweek of een korte nacht. Hierdoor raakt het natuurlijke ritme van het lichaam in de war, wat op de langere termijn voor slaapproblemen kan zorgen. Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat je je gemiste slaapuren nauwelijks hoeft in te halen. Je lichaam heeft er al genoeg aan een als je een derde van de gemiste slaap inhaalt. Dit komt omdat de slaapkwaliteit beter is als er meer slaapdruk is, hierdoor slaap je dieper en herstel je beter en breng je je slaaptekort weer in evenwicht.
Slaap inhalen bij uitputting
Bij ernstige uitputting zoals bij overspannenheid of een burn-out ligt dit anders. Bij overspannenheid is de rusteloosheid zo hoog dat je ook bij hoge slaapdruk heel moeilijk slaapt. Als je een burn-out hebt is de batterij vaak al zo ver leeg getrokken, dat alles energie kost. Slapen is dan de enige manier om deze batterij op te laden, zonder teveel energie kwijt te raken.
Maar, een te lange tijd heel veel slapen is ook niet goed voor het herstel, je wordt dan inactief waardoor herstel langzamer gaat. Ook bestaat er het risico dat je dag/nacht ritme om wordt gedraaid, dit is ook niet bevorderlijk voor herstel. Aangeraden wordt dan ook om vooral in het begin, de eerste twee weken bijvoorbeeld, alle rust en slaap te pakken die je kan pakken. Vaak merk je dan aan je lichaam dat het een beetje opknapt van alle rust, op dat moment kan je het slapen overdag afbouwen en weer rustig activiteiten oppakken en opbouwen, om zo toe te werken naar herstel. Mocht de slaapbehoefte langer aanhouden, kies dan voor powernap, om de het natuurlijke slaap/waak ritme (de biologische klok) zijn werk te laten doen en de nachtrust niet te verstoren.
Dit blog is geschreven door Iris Franssen, gedragsdeskundige en psycholoog
