Uiteraard zijn we allemaal wel eens verdrietig of boos. Ook voelen we ons allemaal wel eens schuldig of we schamen ons ergens voor. En aan de andere kant laten we het vaak toch liever niet zien als we geëmotioneerd zijn. We noemen boosheid, verdriet, schaamte en schuld ook wel de negatieve emoties. Het liefst zijn we sterk en hebben we controle over wat we voelen. Omdat dat een betere indruk maakt, of omdat we zelfs aan onszelf niet willen toegeven dat we het moeilijk hebben.
In mijn praktijk adviseer ik mensen toch juist om stil te staan bij de emoties die ervaren worden. Dat doe ik omdat emoties (net als lichamelijke pijn) een signaal zijn dat er iets niet gaat zoals gewenst. Het maakt ons er op alert dat er zaken spelen waar we misschien iets aan kunnen doen.
Emotie bij verlies
Een voorbeeld: Bij verlies van een dierbare worden we verdrietig. Dat bewijst de waarde van die ander en biedt ons de mogelijkheid om er bij stil te staan dat we zonder die ander verder moeten. Dat biedt dus kansen om ons zo goed mogelijk aan te passen. In dit voorbeeld is het dus effectief om het verdriet dat we voelen de ruimte te geven. Het verdriet maakt vaak dat we ons wat rustiger gaan gedragen, ons wat terug trekken, zodat er tijd komt om na te denken.
Emotie bij boosheid
Bij boosheid is het eigenlijk nog duidelijker. Boosheid zet ons namelijk juist in beweging. Van nature ballen we onze vuisten om de agressor een dreun te verkopen. En in situaties waarin dat niet het meest effectieve gedrag is, kunnen we in ieder geval assertief optreden. Of er over nadenken hoe assertief op te treden.
Emotie bij schuld en schaamte
Voor emoties als schuld en schaamte ligt het wat minder duidelijk. Toch geldt ook voor deze emoties dat zij wijzen op gebeurtenissen die we liever anders hadden gezien. Schuldgevoel over ons gedrag naar een ander voorkomt dat we dat gedrag in de toekomst vaker laten zien. En schaamte over een gemaakte fout verkleint de kans op fouten in de toekomst. Het is dus zinvol daar even bij stil te staan.
Wat ik ook zie in de praktijk is dat mensen hun gevoelens wegstoppen uit angst dat die gevoelens hun leven te veel gaan beheersen. De denkfout daarbij is dat de gevoelens gaan bepalen wat we doen als we er eenmaal aan toe hebben gegeven. Of zelfs dat gevoelens ons hele doen en laten kunnen gaan beheersen. Gevoelens blijven echter komen en gaan en we kunnen altijd zelf blijven kiezen hoeveel aandacht we er aan besteden.
Ik hoop hiermee duidelijk te hebben gemaakt dat onze emoties, hoewel ze niet altijd fijn voelen, een positief aspect van ons leven zijn. Want wanneer we luisteren naar die gevoelens kunnen ze ons helpen ons leven in te richten zoals wij dat het liefst willen. En dan zitten we in een positieve spiraal, want bij een leven dat regelmatig loopt zoals wij dat willen komen de minder prettige gevoelens minder vaak voor.
Wouter Vrooland is Werkpsycholoog in de regio Utrecht. Bij hem en zijn collega Werkpsychologen kun je terecht voor deskundige, praktische en resultaatgerichte hulp bij vraagstukken op het gebied van functioneren, werkstress en loopbaan. Volg @WerkpsychNL op Twitter voor de beste tips en maak jouw werk leuker en gemakkelijker!