Onze psychologen komen in de intakes vaak mensen tegen die uitgeput zijn door langdurige overbelasting in werk en/of privé. Gewoon goed uitrusten, ontspannen of lekker sporten werkt dan soms niet goed genoeg, het lichaam lijkt niet meer vanzelf te kunnen herstellen. Het is dan zaak te achterhalen wat er mis gaat in de balans tussen inspanning en ontspanning.

Misschien is er een constante spanning, alertheid die maar niet weg zakt en enorm uitputtend werkt. Of de uitputting was zo chronisch dat de werking van stresshormonen is verstoord en er überhaupt nauwelijks energie wordt ervaren. Zulke verschillende condities vragen om verschillende manieren van herstel. Het gebeurt ook omdat mensen niet goed weten wanneer of waarvan zij stress ervaren en waarvan zij het beste ontspannen.

Om er achter te komen wat de meest effectieve manier van herstellen is voor een individu zetten wij samen met sportarts Kasper Janssen van Herstelkracht de Herstelkracht Analyse in. Werkpsycholoog en sportarts kunnen dan samen het ideale programma voor herstel aanbieden, precies op maat voor de situatie van ieder persoon.

Met de Herstelkracht Analyse naar een herstelplan op maat

De Herstelkracht Analyse van Kasper Janssen brengt met een meting van het ritme van het hart (hart ritme variabiliteit) het stress- en herstelniveau in kaart, gedurende enkele dagen. In die dagen houdt de deelnemer ook een dagboekje bij van wat de activiteiten waren. In een grafiek kunnen we vervolgens aflezen wat het stressniveau was in verschillende situaties. En in welke situaties er juist ontspanning was, hoe goed de slaapkwaliteit was.

Zo vinden we verbanden waar we het herstel mee kunnen optimaliseren. Jouw Werkpsycholoog maakt daarna samen met jou een herstelplan op maat. Denk aan meer of minder bewegen. Intensiever sporten of juist rustiger aan doen. Bepaalde activiteiten vaker doen of juist minder. De activiteiten anders verdelen over de dag.

Hoe werkt het?

• Na aanmelding krijg je de Bodyguard 2 sensor voor de Herstelkracht Analyse thuisgestuurd, inclusief instructie. Bij vragen kun je mailen en/of bellen.
• De Bodyguard 2 sensor is een ronde USB stick die je met twee stickers op je borst plakt en draagt gedurende 3 dagen tijdens je normale activiteiten.
• De sensor meet je hartslag bij je dagelijkse activiteiten, maar ook tijdens je slaap en slaat de gegevens op.
• Ook houd je tijdens deze dagen een simpel dagboekje bij via je smartphone.
• Na de meting stuur je de sensor terug.
• Na uitlezen van de data, maakt sportarts Kasper Janssen een begrijpelijke rapportage.
• Deze rapportage wordt door Kasper Janssen online besproken met jou en jouw Werkpsycholoog.
• Je ontvangt een kopie van de rapportage per beveiligde e-mail.
• De Werkpsycholoog past de inzichten uit de rapportage samen met jou toe in een individueel herstelprogramma.

Wat is dat HRV dan precies?

Hartslagvariabiliteit (HRV) is een steeds bekendere maat voor fitheid, zeker voor degenen die geïnteresseerd zijn in het monitoren van hun stress, slaap, herstel en gezondheid. HRV is als begrip niet nieuw, maar het gebruik ervan in het dagelijks leven en in wearables is wel een vrij nieuwe ontwikkeling. Wat is HRV dan precies? En hoe kun je HRV gebruiken om de werking van je lichaam beter te begrijpen voor een gezonde balans tussen werk en privé?

Hoe meet je HRV?

Een betrouwbare HRV-analyse vereist een nauwkeurige meting van elke hartslag en de tijd tussen deze hartslagen. Dit is wat de Firstbeat Bodyguard 2 sensor doet: de hartslag meten met een nauwkeurigheid van 1 ms (1000 Hz) voor zeer nauwkeurige HRV-analyse (Fig. 1).

De Bodyguard 2 meet HRV in feite met de nauwkeurigheid van een ECG (hartfilmpje). De meeste wearables daarentegen meten de hartslag en HRV niet direct, maar optisch door de golf van de bloedstroom te meten en vervolgens de tijd tussen de hartslagen te berekenen. Deze methode (gebruikt in veel smartwatches) is minder nauwkeurig.

HRV en het autonome zenuwstelsel

HRV wordt algemeen aanvaard als een maat voor de activiteit van het autonome zenuwstelsel. Het autonome zenuwstelsel is het deel van ons zenuwstelsel dat automatisch alle organen en systemen van het lichaam controleert.

Er zijn twee takken van het autonome zenuwstelsel – sympathisch (gaspedaal) en parasympathisch (rem). De sympathische tak stimuleert ons stress-, vecht- of vluchtsysteem, waardoor we klaar staan om te handelen, te reageren en te presteren. Hierbij wordt o.a. de productie van stresshormoon opgevoerd, gaat de hartslag omhoog en neemt de pompkracht van het hart toe (lagere HRV). Dit is nodig tijdens inspanning en mentaal of fysiek stressvolle situaties.

Omgekeerd vertraagt de parasympatische tak o.a. de hartslag, zodat het lichaam in een toestand van rust en herstel kan komen (hogere HRV) en de balans in de stofwisseling kan herstellen. Deze natuurlijke wisselwerking tussen de twee systemen stelt ons in staat om te reageren op verschillende situaties en behoeften.

Waarom is meten van HRV van belang?

In een normale, gezonde situatie neemt je HRV (lees herstelkracht) dus toe tijdens ontspannende activiteiten, zoals meditatie of slaap, wanneer het parasympatisch zenuwstelsel domineert. Aan de andere kant neemt je HRV van nature af tijdens stress, wanneer verhoogde sympathische activiteit het lichaam helpt de vraag bij te houden.

Ons HRV-niveau verandert dus van moment tot moment. Wanneer je chronisch gestrest of overbelast wordt – fysiek of mentaal – kan de natuurlijke balans tussen de twee systemen verstoord raken, waardoor het lichaam vast komt te staan in een sympathisch dominante vechttoestand, met lage HRV en hoge stresshormoonniveaus, zelfs in rust. Het is alsof je constant in de hoogste versnelling staat en niet meer weet hoe je moet terugschakelen. Dit is erg belastend voor je lichaam (ook je hersenen!) en kan leiden tot verschillende mentale en lichamelijke gezondheidsproblemen.